در حال حاضر نیز علی‌رغم اینکه می‌تواند محلی مناسب برای بازدید گردشگران باشد، به صورت متروکه و بلاتکلیف رها شده است.

با توجه به اینکه بنای آسیاب آبی ساختار خود را حفظ کرده و جریان آب سرچشمه نیز از کنار آن می‌گذرد، با اندکی بازسازی می‌تواند به صورت نمادین و در ایام حضور گردشگران، به فعالیت بپردازد.

بند نیم‌ور نیز که قدمت آن به دوران ساسانی بازمی‌گردد، به طول تقریبی ۱۰۰ متر و عرض ۹ متر با استفاده از سنگ و ساروج بر روی رودخانه قم‌رود احداث شده است. در گذشته مردم این منطقه با استفاده از این تأسیسات آبی منحصر به فرد، به آبیاری زمین‌های کشاورزی و همچنین مصارف خانگی می‌پرداختند.

این یادگار دوران ساسانی آنگونه که مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان محلات می گوید زیر بار ترددهای غیرمجاز دام، مردم و موتورسیکلت هاست.

مهدی لعل‌بار در گفت و گو با ایسنا در اینباره اظهار کرد: شهرستان محلات دارای ۳۶ اثر ثبت شده شامل ۲۴ اثر تاریخی، ۸ اثر ناملموس، ۲ اثر طبیعی و ۲ اثر منقول است. ۲ قلعه در شهرستان محلات وجود دارد که به زودی ثبت خواهند شد. مناطق نمونه گردشگری محلات شامل منطقه سرچشمه و آبگرم است و خورهه، آتشکوه و آبگرم نیز روستاهای گردشگری این شهرستان هستند.

وی در ارتباط با بلاتکلیف ماندن آسیاب آبی سرچشمه که قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد، افزود: آسیاب آبی محلات درگیر مشکلات مالکیتی است زیرا مالک آن خصوصی بوده و اجازه دخل و تصرف در آن را نمی‌دهد و با وجود تلاش‌های بسیار، متاسفانه کار زیادی درباره این اثر انجام نشده است.

وی در ادامه افزود: رایزنی‌هایی انجام شده اما با توجه به ورثه‌ای بودن این بنا و با توجه به اینکه تعدادی از مالکین خارج از کشور هستند، امکان توافق برای خرید یا بهره‌برداری از آن وجود ندارد.

لعل‌بار تصریح کرد: امیدواریم با کمک شهرداری و همکاری مالکین و تخصیص اعتبار، آسیاب آبی بازسازی یا بازگشایی شود و شاهد تحول در این بنا باشیم، اما تا زمانی که این بنا درگیر مالکیت خصوصی است و همکاری توسط مالکان با میراث فرهنگی صورت نمی‌گیرد، امکان انجام کار خاصی وجود ندارد. رایزنی‌ها برای خرید این بنا نیز تاکنون نتیجه نداده است.

وی در ارتباط با وضعیت نامطلوب بند نیم‌ور که قدمت آن به دوران ساسانیان باز می‌گردد، گفت: مشکل بند نیم‌ور ترددهای غیرمجاز از آن است. چندین بار با کمک معادن، مسیر دسترسی به بند نیم‌ور مسدود شده است، اما چون دسترسی و نظارت به بند نیم‌ور سخت است، مجددا توسط افراد بازگشایی صورت می گیرد و تردد صورت می‌گیرد.

وی اظهار کرد: از آنجا که جهاد کشاورزی و کشاورزان نیز با این بند مرتبط هستند، امیدواریم بتوانیم با جذب منابع و با همکاری جهاد کشاورزی، کشاورزان و معادنی که در منطقه مستقر هستند، اقدام به بازسازی و مرمت این اثر کنیم.

فرایند ثبت در فهرست آثار ملی پنج مرحله دارد، یک اثر باید دارای حداقل یکی از چند مشخصه اصلی باشد:

• الف) اثر نشان دهنده مقطعی از تاریخ ملی یا بین‌المللی با بار غنی فرهنگی و تاریخی باشد.
• ب) اثر متعلق یا در ارتباط با شخصیت‌های برجسته تاریخ کشور یا نشان‌گر گوشه‌ای از زندگی، فعالیت یا آثار آنان باشد.
• پ) اثر در سطح ملی یا بین‌المللی شاخص یک مبدأ تاریخی یا نقطه عطف در تاریخ انسان یا دست ساخته‌های او یا حرکتی تاریخی باشد.
• ت) اثر در سطح ملی یا بین‌المللی حاوی اطلاعات جامعی از تاریخ و معارف انسانی، فرهنگ و تمدن بشری تاریخ علوم و فنون هنرها باشد یا نقش تعیین‌کننده ایی را در این زمینه ایفا کند.
• ث) اثر نزد عامه مردم و عرف مورد احترام یا توجه خاص باشد.

طبق قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی مصوب سال ۱۳۶۷ و قانون مجازات اسلامی ایران در خصوص آثار تاریخی، وظیفه تشخیص آثاری که قابلیت حفظ و نگهداری و ثبت در فهرست آثار ملی کشور را دارا هستند بر عهده سازمان میراث فرهنگی است. بند ششم از مادهٔ سوم قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب سال ۱۳۶۷ در خصوص شرح وظایف این سازمان به صراحت می‌گوید «ثبت آثار ارزشمند منقول و غیرمنقول فرهنگی-تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست‌های ذی‌ربط» از جمله وظایف این سازمان است.